ชื่อกิจกรรม

การพัฒนาคุณภาพชีวิตและยกระดับเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนชาติพันธุ์บนพื้นที่สูงในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเพชรบุรี ด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น

กิจกรรมภายใต้ : 2568 (ยุทธ 5) โครงการที่ 34 : โครงการพัฒนาคุณภาพชีวิตและยกระดับเศรษฐกิจฐานราก
ประเภทกิจกรรม
การพัฒนาท้องถิ่น (ด้านการพัฒนา)
ผู้ดำเนินงาน
1. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ พจนารถ บัวเขียว สังคมศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
2. อาจารย์ณปภา หอมหวล พัฒนาท้องถิ่นและบริการวิชาการ สถาบันวิจัยและส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม
3. นายวิฑูร สุวรรณโชติ ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง สถาบันวิจัยและส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม
4. นางสาวศศิวิมล กาหลง พัฒนาท้องถิ่นและบริการวิชาการ สถาบันวิจัยและส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม
หลักและเหตุผล

        มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี มีพันธกิจในการส่งเสริมสร้างความเข้มแข็งชุมชนและสืบสานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ปฏิบัติภารกิจตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยราชภัฏ พ.ศ. 2547 มาตรา 7 ให้มหาวิทยาลัยเป็นสถาบันอุดมศึกษาเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นที่เสริมสร้าง พลังปัญญาของแผ่นดิน ฟื้นฟูพลังการเรียนรู้ เชิดชูภูมิปัญญาของท้องถิ่น สร้างสรรค์ศิลปวิทยา เพื่อความเจริญก้าวหน้าอย่างมั่นคงและยั่งยืนของปวงชน มีส่วนร่วมในการจัดการ การบำรุงรักษา การใช้ ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างสมดุลและยั่งยืน โดยมีวัตถุประสงค์ให้ การศึกษา ส่งเสริมวิชาการและวิชาชีพชั้นสูง ทำการสอน วิจัย ให้บริการทางวิชาการแก่สังคม ปรับปรุง ถ่ายทอด และพัฒนาเทคโนโลยี ทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรม ผลิตครูและส่งเสริมวิทยฐานะครู มาตรา 8 ในการดำเนินงานเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามมาตรา 7 ข้อ 8 กำหนดให้ มีภารกิจในการศึกษา วิจัย ส่งเสริมและสืบสานโครงการอันเนื่องมาจากแนวพระราชดำริ

       ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2567 มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี ได้รับมอบหมายจากพลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ ประธานองคมนตรี เมื่อครั้งให้ลงพื้นปฏิบัติราชการที่บ้านโป่งลึก-บางกลอย ต.ห้วยแม่เพรียง อ.แก่งกระจาน จ.เพชรบุรี และได้รับฟังการบรรยายสรุปสภาพปัจจุบันและปัญหาในพื้นที่ เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2566 ให้มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี ช่วยสนับสนุนส่งเสริมอาชีพของผู้สูงอายุในพื้นที่บ้านโป่งลึก – บางกลอย ตามพันธกิจของมหาวิทยาลัยฯ ในการส่งเสริมสร้างความเข้มแข็งชุมชนและสืบสานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ  มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี โดยสถาบันวิจัยและส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม จึงได้จัดทำโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตประชาชนในพื้นที่โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านโป่งลึก-บางกลอยขึ้น ดำเนินการร่วมกับศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง ใช้กระบวนการขยายผลความสำเร็จจากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนอัตลักษณ์ผ้าทอกะเหรี่ยงโปว์บ้านสองพี่น้อง ชุมชนที่มหาวิทยาลัยฯ ได้ส่งเสริมและสนับสนุนจนประสบความสำเร็จ เนื่องด้วยบริบทด้านวัฒนธรรม ภาษาและภูมิปัญญาที่มีความใกล้เคียงกัน สามารถสื่อสารกันได้อย่างเข้าใจและมีความไว้วางใจซึ่งกันและกัน โดยสามารถสร้างเครือข่ายกลุ่มอาชีพผ้าทอมือกะเหรี่ยงระหว่างบ้านสองพี่น้อง และบ้านบางกลอย ได้เกิดเครือข่ายผู้ผลิตสินค้าและสามารถสร้างรายได้ให้กับกลุ่มทอผ้าบ้านบางกลอยที่ได้มีการรวมกลุ่มและจัดตั้งขึ้นใหม่ เป็นจำนวน 49,950 บาท เป็นการสร้างกำลังใจให้แก่ประชาชนในการประกอบอาชีพโดยการอนุรักษ์ภูมิปัญญาดั้งเดิม ซึ่งมีแนวโน้มจะสูญหายเนื่องจากความเปลี่ยนแปลง และความเจริญที่เข้าสู่หมู่บ้าน ทำให้ภูมิปัญญาค่อยๆสูญหายจากวิถีการดำเนินชีวิตที่เปลี่ยนไป ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง จังหวัดเพชรบุรี ซึ่งเป็นหน่วยงานที่ปรึกษาในการดำเนินงานของศูนย์ส่งเสริมสวัสดิการสังคมชุมชนบนพื้นที่สูง จังหวัดเพชรบุรี (องค์กรสาธารณประโยชน์) เล็งเห็นว่าการดำเนินงานของมหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรีในปี 2567 ที่ผ่านมา สร้างขวัญและกำลังใจแก่ประชาชน และมีความต้องการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนตามพระราโชบายโดยแท้จริง โดยเฉพาะประชาชนกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีความเหลื่อมล้ำทางสังคม ทั้งการศึกษา ความเป็นอยู่ และสิทธิอื่นๆ จึงขอรับการประสานงานและสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยฯ เพื่อขยายผลการดำเนินงานในรูปแบบเครือข่ายเพราะเล็งเห็นว่าจะทำให้ชุมชนสามารถช่วยเหลือเกื้อกูลกันได้ เป็นการสร้างความเข้มแข็งและยั่งยืนในภายภาคหน้า

       สถาบันวิจัยและส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม จึงเล็งเห็นถึงความสำคัญ จำเป็น และประโยชน์ที่ประชาชนจะได้รับจึงจัดทำโครงการพัฒนาคุณภาพชีวิตและยกระดับเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนชาติพันธุ์บนพื้นที่สูงในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเพชรบุรี ด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น ขึ้นเพื่อพัฒนาชุมชนใน 4 มิติ ได้แก่ เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และการศึกษา ตามแนวคิดการพัฒนาที่ยั่งยืน ซึ่งมีมีรากฐานแนวคิดเดียวกันกับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยดำเนินการภายใต้ยุทธศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฏเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นภายใต้โครงการพัฒนาคุณภาพชีวิตและยกระดับเศรษฐกิจฐานราก

 

วัตถุประสงค์

1 เพื่อพัฒนาศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญาพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชนกลุ่มชาติพันธ์บนพื้นที่สูงจังหวัดเพชรบุรี 

2 เพื่อพัฒนากลุ่มและเชื่อมโยงเครือข่ายกลุ่มอาชีพผ้าทอกะเหรี่ยงเพื่อสร้างรายได้แก่ประชาชนชุมชนกลุ่มชาติพันธ์บนพื้นที่สูงจังหวัดเพชรบุรี ทั้ง 3 ชุมชนได้แก่ ชุมชนบ้านสองพี่น้อง ชุมชนบ้านบางกลอย และชุมชนบ้านปาเกอะญอ

3 เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้สู่การยกระดับผลผลิตและผลิตภัณฑ์ชุมชนโดยคงไว้ซึ่งอัตลักษณ์และภูมิปัญญาท้องถิ่น

พื้นที่เป้าหมาย
# พื้นที่ ตำบล อำเภอ จังหวัด
1 ชุมชนบ้านบางกลอย ห้วยแม่เพรียง แก่งกระจาน เพชรบุรี
2 ชุมชนปาเกอะญอ ป่าเด็ง แก่งกระจาน เพชรบุรี
กิจกรรมย่อย

ระยะเวลาดำเนินงาน (Date)

( ไตรมาส 2) 7 ก.พ. 2568 - 7 ก.พ. 2568

กลุ่มเป้าหมาย (Target)

1. กลุ่มแปรรูปสมุนไพร บ้านบางกลอย
2. กลุ่มทอผ้า บ้านบางกลอย

วิธีการดำเนินงาน (Process)

1. จัดประชุมวางแผนการพัฒนาผลิตภัณฑ์พริกกะเหรี่ยง
2. วางแผนการพัฒนากลุ่มทอผ้าและขยายผล

ผลผลิต (Output)

จำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม 20 คน

ผลลัพธ์ (Outcome)

-

ผลกระทบ (Impact)



รายละเอียดผลกระทบ (Impact Detail)

-

งบประมาณที่ใช้ (Budget)

2,539.00 บาท / Baht

ระยะเวลาดำเนินงาน (Date)

( ไตรมาส 3) 30 มิ.ย. 2568 - 1 ก.ค. 2568

กลุ่มเป้าหมาย (Target)

กลุ่มแปรรูปสมุนไพร บ้านโป่งลึก อำเภอแก่งกระจาน จำนวน 20 คน

วิธีการดำเนินงาน (Process)

ถ่ายทอดองค์ความรู้ในการแปรรูป “พริกกะเหรี่ยง” และ “พริกพราน” ซึ่งเป็นพืชสมุนไพรท้องถิ่น ให้กลายเป็นผลิตภัณฑ์พร้อมใช้ ได้แก่???? ซอสพริกกะเหรี่ยง????️ ซอสผัดฉ่า พริกกะเหรี่ยง-พริกพราน???? ซอสผัดกะเพรา พริกกะเหรี่ยง-พริกพราน???? จุดมุ่งหมายสำคัญของกิจกรรมนี้ คือ✅ เพิ่มมูลค่าผลผลิตการเกษตรที่มีเอกลักษณ์✅ ส่งเสริมการพัฒนาผลิตภัณฑ์จากภูมิปัญญาท้องถิ่น✅ ต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน เพื่อสร้างรายได้อย่างยั่งยืน


ผลผลิต (Output)

ผลิตภัณฑ์พร้อมใช้จากสมุนไพรท้องถิ่น ได้แก่???? ซอสพริกกะเหรี่ยง????️ ซอสผัดฉ่า พริกกะเหรี่ยง-พริกพราน???? ซอสผัดกะเพรา พริกกะเหรี่ยง-พริกพราน

ผลลัพธ์ (Outcome)

กลุ่มแปรรูปสมุนไพรสามารถยกระดับผลผลิตสมุนไพรของชุมชน เพื่อจัดทำเป็นผลิตภัณฑ์ส่งเสริมการท่องเที่ยวชุมชน เมนูประจำพื้นที่ เพื่อเชิดชูอัตลักษณ์ชุมชนได้

ผลกระทบ (Impact)

เศรษฐกิจ


รายละเอียดผลกระทบ (Impact Detail)


งบประมาณที่ใช้ (Budget)

38,290.00 บาท / Baht
รูปภาพ

ระยะเวลาดำเนินงาน (Date)

( ไตรมาส 3) 30 มิ.ย. 2568 - 5 ก.ค. 2568

กลุ่มเป้าหมาย (Target)

กลุ่มผ้าทอ บ้านบางกลอย จำนวน 20 คน

วิธีการดำเนินงาน (Process)

จัดอบรมเชิงปฏิบัติการโดยมุ่งเน้นการถ่ายทอด เทคนิคการมัดหมี่แบบดั้งเดิมซึ่งในปัจจุบันมี ผู้ถ่ายทอดภูมิปัญญาเพียง 2 คน ในชุมชนการอบรมจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการส่งต่อความรู้สู่เยาวชนและคนรุ่นใหม่ ???????????? ภายในกิจกรรม ได้จัดกระบวนการเรียนรู้แบบลงมือทำจริง ทั้ง✅ การย้อมสีธรรมชาติ ????✅ การมัดหมี่ ทอผ้า ระยเวลาจัดอบรม จำนวน 6 วัน

ผลผลิต (Output)

ผ้าทอจากการย้อมสีธรรมชาติ โดยเทคนิคการมัดหมี่

ผลลัพธ์ (Outcome)

สมาชิกกลุ่มจำนวน 20 คน ได้รับการถ่ายทอดภูมิปัญญาจากปราชญ์ชุมชน สามารถทอผ้าด้วยภูมิปัญญาดั้งเดิมและถ่ายทอดแก่นักเรียน เยาวชนรุ่นต่อไปได้

ผลกระทบ (Impact)

เศรษฐกิจ
สังคม
การศึกษาเรียนรู้
ศิลปวัฒนาธรรม


รายละเอียดผลกระทบ (Impact Detail)


งบประมาณที่ใช้ (Budget)

42,000.00 บาท / Baht
รูปภาพ

ระยะเวลาดำเนินงาน (Date)

( ไตรมาส 4) 1 เม.ย. 2568 - 30 ก.ย. 2568

กลุ่มเป้าหมาย (Target)

กลุ่มแปรรูปสมุนไพร บานโป่งลึก

วิธีการดำเนินงาน (Process)

1. การพัฒนาสูตรและตรวจสอบโภชนาการ ให้ได้มาตรฐานด้านรสชาติ คุณภาพ และความปลอดภัย ผ่านกระบวนการทดลองและวิจัยในชั้นเรียน มุ่งเน้นให้นักศึกษาได้ทำวิจัยเพื่อพัฒนาและแก้ปัญหาตามความต้องการของชุมชน ในรายวิชาสาขาวิชาเทคโนโลยีและศิลปะการประกอบอาหารคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โดยคิดค้นกระบวนการแปรรูปและพัฒนาสูตรเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร 2 ชนิด คือ พริกพรานและพริกกะเหรี่ยง ได้เป็น 3 ผลิตภัณฑ์ปรุงสำเร็จ ได้แก่ 1) ซอสพริกกะเหรี่ยง และ 2) ซอสปรุงสำเร็จรูป สูตรพริกพรานพริกกะเหรี่ยง 3) พริกพรานผงปรุงรส  และนำเข้าสู่กระบวนการตรวจสอบโภชนาการตามมาตรฐานการรับรองห้องปฏิบัติการ
2. การพัฒนาบรรจุภัณฑ์ เมื่อพัฒนาสูตรแล้วคณะทำงานได้คัดเลือกบรรจุภัณฑ์รวมถึงการออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้เหมาะสมกับผลิตภัณฑ์คือ การใช้ขวดแบบฝาบีบและป้องกันการไหลของของเหลวเพื่อให้สอดคล้องกับกลุ่มเป้าหมาย เน้นความสวยงาม ดึงดูด และรักษาคุณภาพสินค้า ซึ่งเชื่อมโยงกับการวิเคราะห์กลุ่มเป้าหมายในขั้นตอนที่ 1 คือ กลุ่มเป้าหมายหลักได้แก่ กลุ่มนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาท่องเที่ยวยังชุมชนโป่งลึก-บางกลอย ซึ่งมีหนทางที่ท้าทาย ดังนั้นต้องออกแบบรุปแบบของสินค้าให้มีความกะทัดรัด สะดวกสบายในการพกพา และมีความพร้อมใช้งานเนื่องจากวัตถุดิบท้องถิ่นอาจยังไม่แพร่หลายทั้งในด้านรสชาติและวิธีการนำไปแปรรูป

ผลผลิต (Output)

พัฒนาสูตรเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร 2 ชนิด คือ พริกพรานและพริกกะเหรี่ยง ได้เป็น 3 ผลิตภัณฑ์ปรุงสำเร็จ ได้แก่ 1) ซอสพริกกะเหรี่ยง และ 2) ซอสปรุงสำเร็จรูป สูตรพริกพรานพริกกะเหรี่ยง 3) พริกพรานผงปรุงรส  และนำเข้าสู่กระบวนการตรวจสอบโภชนาการตามมาตรฐานการรับรองห้องปฏิบัติการ

ผลลัพธ์ (Outcome)

กิจกรรมการยกระดับผลผลิตและผลิตภัณฑ์ชุมชนจากพริกกะเหรี่ยงและพริกพราน สามารถสร้างผลลัพธ์ที่ชัดเจนทั้งในด้านการพัฒนาศักยภาพและการสร้างเครือข่ายความร่วมมือในชุมชน ดังนี้

1) เกิดการเชื่อมโยงเครือข่ายการผลิตและการตลาดในชุมชน โดยมีกลุ่มแปรรูปสมุนไพรทำหน้าที่เป็นแกนกลาง เชื่อมระหว่าง กลุ่มผู้ปลูกสมุนไพร ที่มีศักยภาพการผลิตพริกพรานและพริกกะเหรี่ยง แต่เดิมไม่ได้จำหน่ายเชิงพาณิชย์ กับ กลุ่มแม่บ้านร้านค้า ที่มีบทบาทเป็นผู้กระจายสินค้าชุมชนแต่ไม่ได้เป็นผู้ผลิตทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนวัตถุดิบ ความรู้ และช่องทางจำหน่ายอย่างเป็นระบบ

2) ยกระดับสมุนไพรอัตลักษณ์ให้เป็นผลิตภัณฑ์พร้อมจำหน่าย ได้แก่ พริกพรานและพริกกะเหรี่ยง ซึ่งเป็นสมุนไพรท้องถิ่นที่มีเอกลักษณ์ ได้รับการพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ เช่น ผลิตภัณฑ์ปรุงรส ซอสปรุงรส และซอสผัดปรุงสำเร็จผ่านกระบวนการปรับปรุงสูตร ตรวจสอบคุณค่าทางโภชนาการ และพัฒนาบรรจุภัณฑ์ที่สอดคล้องกับตลาดเป้าหมาย

3) เพิ่มทักษะและรายได้ให้แก่กลุ่มแปรรูปสมุนไพร โดยสมาชิกกลุ่มสามารถพัฒนาทักษะด้านการผลิต การแปรรูป การออกแบบบรรจุภัณฑ์ และการนำเสนอสินค้า สามารถสร้างรายได้ของกลุ่มมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจากการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ที่มีมูลค่าเพิ่มสูงกว่าการขายวัตถุดิบ

4) สร้างภาพลักษณ์ชุมชนด้านสมุนไพรอัตลักษณ์ ซึ่งพริกพรานและพริกกะเหรี่ยงได้รับการยกระดับให้เป็น “สมุนไพรอัตลักษณ์ของชุมชน” ซึ่งสะท้อนถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นและเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรม และชุมชนได้รับการยอมรับในฐานะแหล่งผลิตสมุนไพรคุณภาพที่มีเรื่องราวและคุณค่าเพิ่ม


ผลกระทบ (Impact)

เศรษฐกิจ
การศึกษาเรียนรู้
ศิลปวัฒนาธรรม


รายละเอียดผลกระทบ (Impact Detail)


งบประมาณที่ใช้ (Budget)

38,795.49 บาท / Baht
ผลการดำเนินกิจกรรม


ผลจากการประชุมวางแผนกับเครือข่ายมีเป้าหมายการดำเนินการร่วมกัน ดังนี้
-ต่อยอดผลิตภัณฑ์ผ้าทอมือเพื่อการอนุรักษ์และการจัดจำหน่าย
- สืบสาน ขยายผลองค์ความรู้ภูมิปัญญาลายผ้าชาติพันธุ์
-ยกระดับสมุนไพรอัตลักษณ์ในพื้นที่เพื่อการต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์ได้แก่พริกพรานและพริกกะเหรี่ยง





ตัวชี้วัดกิจกรรมหลัก
ตัวชี้วัด เป้าหมาย ผลที่ได้ รายละเอียด
1) จำนวนแผนงาน/โครงการเพื่อยกระดับเศรษฐกิจฐานรากระดับตำบล 5 ตำบล 0 ตำบล
2) รายได้ครัวเรือนกลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมโครงการเพิ่มขึ้น ร้อยละ 10 ร้อยละ 50
3) ครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการสามารถสร้างนวัตกรรมทางสังคม (Paradigm shift) ที่มีการยกระดับคุณภาพชีวิต 5 นวัตกรรม/ชุมชน 0 นวัตกรรม/ชุมชน
4) ผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากการพัฒนา 8 ผลิตภัณฑ์ 3 ผลิตภัณฑ์ 1. ผ้าทอมือจากสีธรรมชาติทอด้วยเทคนิคการมัดหมี่ 2. ซอสพริกกะเหรี่ยงปรุงรส 3. ซอสผัดปรุงสำเร็จสูตรพริกกะเหรี่ยง
5) จำนวนผู้ยื่นผลงานทางวิชาการการรับใช้สังคม 8 คน 0 คน
6) ร้อยละความสุขมวลรวม (GVH) ของครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการ ร้อยละ 41 ร้อยละ 0
7) รายงานความสุขมวลรวม (GVH) 1 รายงาน 0 รายงาน
8) รายงานการประเมินผลกระทบทางสังคมจากการลงทุน (SROI) 1 รายงาน 0 รายงาน